Spot 72
Aniyor/Mukharvind
This is the lotus (arvinda) like face (mukha) of Govardhan.
The main temple on the northern bank of Manasi Ganga is the lotus-face of Govardhan. Two Govardhan silas are present in this temple. One is embedded in the ground and is considered as the lotus mouth of Govardhan, where devotees make their offerings. The second sila is a vertically placed crown, marked with the outline of Krishna's crown. Govardhan Hill, if looked from top, is in the form of a peacock and this Mukharvind temple is situated on the face of the peacock. Traditionally the brajavasis start their parikrama by taking a bath in Manasi Ganga and offering milk to Govardhan.
The other place, Aniyor, is where Nanda Maharaj and Brajavasis offered large quantities of food in the form of many many big hills.
अनियोर/मुखारविन्द
यह गोवर्धन का कमल (अरविंद) जैसा मुख है।
मानसी गंगा के उत्तरी तट पर मुख्य मंदिर गोवर्धन का कमल-मुख है। इस मंदिर में दो गोवर्धन शिलाएँ मौजूद हैं। एक जमीन में समाया हुआ है और इसे गोवर्धन का कमल मुख माना जाता है जहां भक्त अपना प्रसाद चढ़ाते हैं। दूसरा सिला एक लंबवत रखा हुआ मुकुट है जिस पर कृष्ण के मुकुट की रूपरेखा अंकित है। ऊपर से देखने पर गोवर्धन पर्वत मोर के आकार का है और यह मुखारविंद मंदिर मोर के मुख पर स्थित है। परंपरागत रूप से ब्रजवासी मानसी गंगा में स्नान करके और गोवर्धन को दूध चढ़ाकर अपनी परिक्रमा शुरू करते हैं।
दूसरी जगह: अनियोर वह जगह है जहां नंद महाराज और ब्रजवासियों ने कई बड़ी पहाड़ियों के रूप में बड़ी मात्रा में गोवर्धन को भोजन की पेशकश की।
अनियोर/ मुखारविंद
गोवर्धनाच्या मुखासारखा कमळ ( अरविंदा ) आहे.
मानसी गंगेच्या उत्तरेकडील मुख्य मंदिरात गोवर्धनाचे कमळ आहे. या मंदिरात दोन गोवर्धन सिल आहेत. एक जमिनीत जडलेले आहे आणि गोवर्धनाचे कमळ मुख मानले जाते, जेथे भक्त त्यांचे प्रसाद देतात. दुसरा सिला हा एक उभा मुकुट आहे, जो कृष्णच्या मुकुटाच्या बाह्यरेषेने चिन्हांकित आहे. वरून पाहिल्यास गोवर्धन टेकडी मोराच्या रूपात असून हे मुखारविंद मंदिर मोराच्या मुखावर वसलेले आहे. परंपरेने ब्रजवासी मानसी गंगेत स्नान करून आणि गोवर्धनला दूध अर्पण करून परिक्रमा सुरू करतात.
दुसरे ठिकाण, अनीयोर, जेथे नंदा महाराज आणि ब्रजवासींनी अनेक मोठ्या टेकड्यांच्या रूपात मोठ्या प्रमाणात अन्न अर्पण केले.
અન્યોર/મુખારવિંદ
ગોવર્ધનનું આ કમળ (અરવિંદ) સમાન મુખ છે.
માનસી ગંગાના ઉત્તર કિનારે આવેલું મુખ્ય મંદિર ગોવર્ધનનું કમળ સમાન મુખારવિંદ છે. આ મંદિરમાં બે ગોવર્ધન શીલા છે. એક જમીનમાં જડી છે અને તેને ગોવર્ધનનું મુખ ગણવામાં આવે છે, જ્યાં ભક્તો ભોગ ચઢાવે છે. બીજી શીલા ઊભા ગોઠવેલા મુગટ સમાન છે, જેની બહારી રેખા કૃષ્ણનો મુગટ છે. ગોવર્ધન પર્વતનું ઉપરથી નીરિક્ષણ કરવામાં આવે તો તેનો આકાર મોર જેવો છે અને મુખારવિંદ મંદિર એ મોરનું મુખ છે. પરંપરાગત રીતે વૃજવાસીઓ માનસી ગંગામાં સ્નાન કરીને ગોવર્ધનને દૂધ ચઢાવ્યા પછી પરિક્રમા શરૂ કરે છે.
બીજું સ્થળ, અન્યોર છે જ્યાં નંદ મહારાજ અને વૃજવાસીઓએ પ્રચુર માત્રામાં મોટી ટેકરીઓના કદમાં ભોગ ચઢાવ્યો હતો.
