Spot 51

  • English
  • हिंदी
  • मराठी
  • ગુજરાતી

Radha Govinda Dev Temple

The deity of Radha Govinda was first installed by Vajranabha & rediscovered by Srila Rupa Goswami.

In Vrindavana, Govinda Dev was installed at Yogapitha by the great-grandson of Krishna, Vajranabha, but it was lost with time.. In an effort to locate the lost deity, Rupa and Sanatana started searching the entire Vrindavana. One day a cowherd boy told Rupa that the Yogapitha he was searching for is now called Goma-tila and every day a cow poured milk into a hole on top of this tila (hill). Realising that this was a special place, they dug up the ground and found a gorgeous black deity of Govinda Dev. To avoid desecration by the Mughals in 1669, the deity was secretly moved to several places for safety and moved to Their present location in Jaipur.

The construction of the temple began under the direction of Raghunath Bhatta Goswami and his disciples, headed by Raja Man Singh, (a general in the army of Emperor Akbar) and was completed in 1590. The original temple had seven floors but emperor Aurangzeb demolished it and only two stories remained.
The face of the deity Govinda Dev is identical to Lord Sri Krishna. Rupa Gosvami warns if one desires to enjoy material life, one should never go to see the deity of Govinda. The deity represents the process of devotional service, and Rupa Goswami guides us in the process of devotional service.

राधा गोविंद देव मंदिर

राधा गोविंद का विग्रह सबसे पहले वज्रनाभ द्वारा स्थापित किया गया था और श्रील रूप गोस्वामी द्वारा पुनः खोजा गया था।

वृन्दावन में गोविंद देव को कृष्ण के प्रपौत्र वज्रनाभ ने योगपीठ में स्थापित किया था लेकिन समय के साथ यह लुप्त हो गया। खोए हुए विग्रह का पता लगाने के प्रयास में रूप और सनातन ने पूरे वृन्दावन की खोज शुरू कर दी। एक दिन एक चरवाहे लड़के ने रूप को बताया कि वह जिस योगपीठ की तलाश कर रहा था उसे अब गोमा-टीला कहा जाता है और हर दिन एक गाय इस टीला (पहाड़ी) के शीर्ष पर एक छेद में दूध डालती है। यह महसूस करते हुए कि यह एक विशेष स्थान है उन्होंने जमीन खोदी और गोविंदा देव का एक भव्य काला विग्रह पाया। 1669 में मुगलों द्वारा अपवित्रता से बचने के लिए विग्रह को गुप्त रूप से सुरक्षा के लिए कई स्थानों पर ले जाया गया और जयपुर में उनके वर्तमान स्थान पर ले जाया गया।

मंदिर का निर्माण राजा मान सिंह (सम्राट अकबर की सेना में एक जनरल) के नेतृत्व में रघुनाथ भट्ट गोस्वामी और उनके शिष्यों के निर्देशन में शुरू हुआ और 1590 में पूरा हुआ। मूल मंदिर में सात मंजिलें थीं लेकिन सम्राट औरंगजेब ने इसे ध्वस्त कर दिया था और केवल दो कहानियाँ बचीं।
विग्रह गोविंद देव का चेहरा भगवान श्री कृष्ण के समान है। रूप गोस्वामी चेतावनी देत हैं कि यदि कोई भौतिक जीवन का आनंद लेना चाहता है तो उसे कभी भी गोविंद के विग्रह को देखने नहीं जाना चाहिए। विग्रह भक्ति सेवा की प्रक्रिया का प्रतिनिधित्व करते हैं और रूप गोस्वामी भक्ति सेवा की प्रक्रिया में हमारा मार्गदर्शन करते हैं।

राधा गोविंद देव मंदिर

राधा गोविंद देवचे विग्रह प्रथम वज्रनाभ यांनी स्थापित केली आणि श्रील रूप गोस्वामी यांनी पुन्हा शोधून काढली.

वृंदावनात, कृष्णचा पंतु वज्रनाभ याने योगपीठावर गोविंद देवाची स्थापना केली होती, पण कालांतराने ते हरवले होते.. हरवलेल्या विग्रहचा शोध घेण्याच्या प्रयत्नात रूप आणि सनातनने संपूर्ण वृंदावनाचा शोध सुरू केला. एके दिवशी एका गोपाळ मुलाने रुपला सांगितले की तो ज्या योगपीठाचा शोध घेत आहे त्याला आता ‘गोम-तिला’ म्हणतात आणि दररोज एक गाय या तिलाच्या (टेकडीवर) एका छिद्रात दूध ओतते. हे एक खास ठिकाण आहे हे ओळखून त्यांनी जमीन खोदली आणि त्यांना गोविंद देव यांचे भव्य विग्रह सापडले. 1669 मध्ये मुघलांकडून विटंबना टाळण्यासाठी, विग्रहला सुरक्षेसाठी गुप्तपणे अनेक ठिकाणी हलविण्यात आले आणि शेवटी जयपूरमधील त्यांच्या सध्याच्या ठिकाणी हलविण्यात आले.

राजा मानसिंग (सम्राट अकबराच्या सैन्यातील एक सेनापती) यांच्या नेतृत्वाखाली रघुनाथ भट्ट गोस्वामी आणि त्यांच्या शिष्यांच्या मार्गदर्शनाखाली मंदिराचे बांधकाम सुरू झाले आणि 1590 मध्ये पूर्ण झाले. मूळ मंदिर सात मजले होते परंतु सम्राट औरंगजेबाने ते पाडले आणि आता सध्या फक्त दोन मजले उरल्या.
गोविंद देवचा चेहरा भगवान श्रीकृष्णसारखाच आहे. रूप गोस्वामी चेतावणी देतात की जर एखाद्याला भौतिक जीवनाचा आनंद घ्यायचा असेल तर गोविंदच्या दर्शनाला कधीही जाऊ नये. गोविंद देव भक्ती सेवेच्या प्रक्रियेचे प्रतिनिधित्व करते आणि रूप गोस्वामी आपल्याला भक्ती सेवेच्या प्रक्रियेत मार्गदर्शन करतात.

રાધા ગોવિંદ દેવ મંદિર

રાધા ગોવિંદના વિગ્રહો પ્રથમ વાર વજ્રનાભે પ્રતિષ્ઠિત કરાવ્યા હતા અને તેમની પુન-શોધ શ્રીલા રુપ ગોસ્વામીએ કરી હતી.

વૃંદાવનમાં ગોવિંદ દેવની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કૃષ્ણના પ્રપૌત્ર વજ્રનાભે યોગપીઠમાં કરાવી હતી. સદીઓ પછી એ ખોવાયેલા વિગ્રહોની શોધમાં રૂપ અને સનાતન ગોસ્વામી આખું વૃંદાવન ફરી વળ્યા. એક વખત કોઈ ગોપબાળકે રૂપ ગોસ્વામીને માહિતી આપી કે તેઓ જે શોધી રહ્યા છે તે યોગપીઠ હવે ગોમા-ટીલા (ટેકરી) તરીકે ઓળખાય છે અને તેની ટોચ પરના છીદ્રમાં એક ગાય રોજ આવીને દૂધની સેર છોડે છે. આ સ્થળ ખાસ હોવાનું સમજી ગયેલા ગોસ્વામીએ તેમાં ખોદકામ કર્યું તો જાજરમાન શ્યામ રંગી કૃષ્ણની પ્રતિમા મળી જે ગોવિંદ દેવ હતા. પછી ઈસવી સન 1669માં મોગલો તરફથી મૂર્તિઓને ભ્રષ્ટ થતી બચાવવા તેમને અનેક સ્થળે છુપાવ્યા પછી જયપુરમાં વર્તમાન સ્થળે સ્થાયી કરવામાં આવી.

મંદિરનું બાંધકામ રઘુનાથ ભટ્ટ ગોસ્વામીના માર્ગદર્શનમાં તેમના શિષ્યો દ્વારા રાજા માનસિંહ (મોગલ બાદશાહ અકબરના સેનાપતિ)ની આગેવાનીમાં કરવામાં આવ્યું અને 1590માં એ પૂરું થયું. મૂળ મંદિર સાત મજલાનું હતું, પણ ઔરંગઝેબે તે તોડી પાડ્યા પછી બે મજલા જ બાકી રહ્યા.

ગોવિંદ દેવનું મુખારવિંદ અદ્દલ કૃષ્ણના મુખ જેવું છે. રૂપ ગોસ્વામી ચેતવણી આપે છે કે ભૌતિક જીવન માણવાની ઈચ્છા ધરાવનારે ગોવિંદ દેવના દર્શને જવું જોઈએ નહીં. આ વિગ્રહ ભક્તિની પ્રક્રિયાનું પ્રતિક છે, જેનું માર્ગદર્શન રૂપ ગોસ્વામી કરે છે.

Address
  • Galtare, P.O. Hamrapur, Wada Taluka,
    District Palghar - 421 303,
    Maharashtra, India

Chat